Jezioro Wostok odkryto w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. Jednak dokładną lokalizację uzyskano dopiero pod koniec XX wieku, głównie na podstawie zdjęć satelitarnych. Na jeziorem umiejscowiona jest stacja rosyjska badawcza Wostok, od której pochodzi nazwa jeziora.
Słodkowodne jezioro znajduje się cztery kilometry pod lodami Antarktydy. Jego temperatura wynosi około -3 stopnie Celsjusza, jednak woda nie zamarza, bowiem napierający lód wytwarza bardzo wysokie ciśnienie.
Jezioro osiąga prawie 900 km głębokości, a jego o powierzchnia zajmuje około 16 milionów km kwadratowych. Badania, jakie zostały przeprowadzone, pozwoliły oszacować wiek jeziora na około 15 milionów lat. Odwierty zakończono w 2012 roku. Pierwszy raz osiągnięto wówczas poziom prastarych wód. W próbkach, wysłanych do laboratorium w Grenoble, odkryto ślady nieznanych biologii bakterii. Naukowcy liczą, że badania wody Wostoku pozwoli poznać warunki życia przed epoką lodowcową.
Ciekawostkę stanowi fakt, że jezioro Wostok można zobaczyć z Kosmosu. Płaski lądolód, przykrywający zbiornik wodny, umożliwia dokładną lokalizację jeziora.
Spekulacje i nadzieje
Jeśli mikroorganizmy, wykryte w wodach jeziora okażą się faktycznie formami endemicznymi, mogą stać się źródłem do produkcji kosmetyków, lekarstw, a nawet nowych odmian broni biologicznej.
Warunki panujące w jeziorze Antarktydy, mogą przypominać środowiska pozaziemskie. Również warunki pracy badaczy porównuje się do warunków, jakie miałyby miejsce na Księżycu lub na Marsie.
Teorie spiskowe, które pojawiły się po triumfalnym ogłoszeniu sukcesu Rosjan głoszą, że znaleziono w wodach Wostoku niezwykłe organizmy, dlatego wyniki prac zostały utajnione.
Jedna z teorii dowodzi, że żyjące pod lodem organizmy są toksyczne. Mają formę zarazków, mogących unicestwić życie na naszej planecie.
Poważne zarzuty mają wymiar ekologiczny. Rosjanom zarzuca się zanieczyszczenie całego systemu podwodnych jezior Antarktydy, którego Wostok stanowi jeden z elementów. Wszystkie jeziora może łączyć sieć rzek, które pod wpływem ciśnienia przeciskają się pod lodem.
Wpuszczenie do jeziora robota, umożliwi pobranie koniecznych do analizy próbek z dna zbiornika.
Wostok – jezioro oligotroficzne
Wostok zawiera wysoki poziom tlenu. Badania wskazują, że jego obecność przewyższa pięćdziesięciokrotnie poziom tlenu słodkowodnych jezior. Z pewnością za taki stan odpowiedzialny jest lód, wywierający ogromne ciśnienie na wody jeziora.
Uwięzione w lodzie cząsteczki tlenu i rozmaitych gazów, mogłyby doprowadzić do gwałtownej eksplozji wody pod wpływem odwiertu, który obniżyłby ciśnienie. Takie wydarzenie zagroziłoby życiu naukowców i byłoby przyczyną skażenia wód Wostoku.
Mikroorganizmy występujące w jeziorze muszą być uodpornione na życie w tak niezwykłym środowisku. Przypomina ono warunki panujące na Europie, lodowym księżycu Jowisza. Potwierdzeniem na obecność w Wostoku mikroorganizmów są pływy, zapewniające cyrkulację wody.